Bocchi ra mắt vào ngày 09/10/2022, cách đây gần 3 năm. Tác phẩm nhanh chóng tạo tiếng vang, trở thành hiện tượng lan toả mạnh trong cộng đồng. Đồng thời đạt được nhiều thành công ấn tượng về mặt doanh thu, cũng như sức hưởng ứng của khán giả theo dõi. 3 năm trôi qua không một vấn đề.
Cho đến khi xuất hiện một bài phỏng vấn từ biên kịch Bocchi vào ngày 14/09 vừa qua. Bỗng dưng tác phẩm trở thành thứ “bị kiểm duyệt” trong mắt số ít người xem (mình thật sự hy vọng đây là nhóm người thiểu số). Một câu chuyện thật sự hài hước khi “vấn đề” xuất hiện từ hư không trong 3 ngày vừa qua.
1/ Production.
Trong sản xuất anime thì một tác phẩm phải trải qua nhiều công đoạn (multi-stage production), mà quan trọng là ở khâu “định hình” (planning / pre-production).
Uỷ ban sản xuất quyết định chuyển thể một tác phẩm, khoanh vùng đối tượng nhắm đến, mời gọi các đối tác tham gia góp vốn. Sau đó studio sẽ được chỉ định, và nhà sản xuất thành lập nên đội ngũ thực hiện phù hợp với tác phẩm. Và trong quá trình sản xuất, xét riêng đến Bocchi, người nắm quyền hành “tối thượng” đưa ra mọi quyết định là Souta Umehara (animation producer) và Keiichirou Saitou.
Hay nói một cách khác, chính đạo diễn Saitou (một thiên tài trong mảng chỉ đạo với combo Bocchi và Sousou no Frieren liên tiếp nhau) cùng Umehara đã định hình sẵn – ngay từ ban đầu – Bocchi sẽ là một bộ “dễ xem, dễ tiếp cận”, hướng đến nhiều bộ phận đối tượng. Biên kịch Yoshida chỉ đơn giản là được thuê đảm nhận phần kịch bản, và hướng tiếp cận của kịch bản này cũng phải được chỉnh sửa để phù hợp với yêu cầu từ phía chỉ đạo và sản xuất. Bạn cũng có thể cho rằng Yoshida mang một tầm nhìn – về việc không sử dụng những cảnh hở hang của nguyên tác – thống nhất với bên production.
Đây là quyết định của một tập thể, cần được phê duyệt trước khi bắt tay vào triển khai dự án. Đơn giản vì khi thực hiện thì Saitou sẽ là người nắm quyền hành cuối cùng, đảm nhận cũng như chấp thuận từng bảng storyboard (nhân vật diễn xuất như nào, ăn mặc gì, tập trung vào gì để nổi bật và vv …). Việc nhắm riêng Yoshida để công kích là suy nghĩ cực kì ấu trĩ, thiển cận, chứng minh bạn chả biết gì về production. Hành động này đủ xấu đến mức Umehara cũng phải lên tiếng bảo vệ cho Yoshida.
Lấy vd trong những cảnh biểu diễn thì character expression, acting, animation phải ăn khớp với nhạc cụ, music, sequence như thế nào… là những yếu tố chính cần đc tập trung, việc hoạt hoạ “jiggle physics” sẽ tốn resource, và sẽ lấy đi tempo của đoạn cảnh (trong khi có cả khối thứ khác cần phải lo). Tất nhiên cũng có lập luận hoạt hoạ để trông “tự nhiên” cũng đc, nhưng cũng vẫn tốn sức, ko phải là thiết yếu thì lược bỏ luôn để khỏi bận tâm mà dồn tài nguyên vào chi tiết khác.
Khi xem xong một cảnh biểu diễn trong Bocchi, suy nghĩ của bạn là gì? Chà phân đoạn hoạt hoạ trình diễn cảm xúc quá, hay là tại sao “nó” ko nảy? Nếu “ko nảy” là điều bạn nghĩ đầu tiên thì bạn đang xem nhầm bộ rồi.
Trong quá trình lên “sườn” thì ý kiến tác giả nguyên tác cũng được hỏi thăm và thảo luận. Mọi người đều bàn bạc cùng nhau, không một ai có bất kì vấn đề gì, từ đạo diễn cho đến NSX, cũng như cả uỷ ban, hay tác giả nguyên tác …
2/ Định hướng và censorship là hai khái niệm khác nhau.
Cần làm rõ một điều mà nhóm người thiểu số vẫn chưa nắm được, là “định hướng, mở rộng thị trường” và “kiểm duyệt” (aka censorship) là 2 khái niệm KHÁC NHAU.
Định hướng là điều cần thiết để xác định, khoanh vùng đối tượng khán giả phục vụ. Trong đó, những thay đổi của tác phẩm chuyển thể so với nguyên tác đều được định hình từ ban đầu trong giai đoạn tiền sản xuất, và ngay cả trong quá trình triển khai dự án. Mà thành phẩm cuối cùng vẫn 100% phác hoạ nên trọn vẹn tầm nhìn và dụng ý của đội ngũ thực hiện, cho dù chuyển thể có sự khác biệt với nguyên tác.
Còn kiểm duyệt, là khi bên thực hiện đã tạo ra sản phẩm hoàn thiện, nhưng vì những yếu tố “ko phù hợp với yêu cầu chính phủ, hoặc sức ép văn hoá xã hội” mà phải bị loại bỏ, cắt xén hoặc thay đổi. Nghĩa là, tầm nhìn và dụng ý của đội ngũ thực hiện không được truyền tải trọn vẹn đến khán giả theo dõi.
Bocchi không thuộc trường hợp kiểm duyệt. Tất cả những gì trên màn ảnh là 100% những gì đội ngũ muốn truyền tải. Bạn có thể bất đồng quan điểm với Yoshida, hay production của Bocchi, nhưng việc gì cũng phải rõ ràng ra. Vì có một sự thật ko thể phủ nhận được là Bocchi đã rất thành công trên thị trường, nhận đc ủng hộ của rất nhiều thị phần khán giả.
3/ Freedom of expression.
Về phần mình, tiện đây cũng nói luôn. Mình theo phe trung lập, cung cấp góc nhìn từ khán giả, cũng như đan xen với bên phía creators – những người sáng tạo nghệ thuật, và phía production (bên sản xuất).
Mình ko hề bài trừ bất kì điều gì trong nghệ thuật sáng tạo, mà trái lại còn ủng hộ “freedom of expression” miễn là nó phù hợp với tác phẩm, và mình nghĩ Umehara cũng có cùng suy nghĩ như vậy. Fun fact là production line của Umehara đang đảm nhận Dress Up Darling, vốn là một bộ nặng fs g ợi d ục, nhưng fs là yếu tố chính gắn liền với hình ảnh tác phẩm nên ko thể nào bỏ nó đi đc (nếu Dress Up có nerf hàng của Marin vô tội vạ thì mình sẵn sàng lên án ngay).
Ở đây có phải Umehara đang mâu thuẫn ko? Khi một dự án lại chọn lựa lược bỏ đi fs g ợi d ục, còn bên thì thả ga? KHÔNG HỀ. Tuỳ vào production khác nhau mà các yếu tố hay chi tiết có thể được bỏ đi, hay thêm thắt vào, và “fs” ko ngoại lệ miễn chúng phù hợp với ý đồ người làm. Phạm trù fs mình chỉ đang gói gọn ở những cảnh hở hang chứ khái niệm nó rất rộng, bạn nên lưu ý điều này.
Takopii no Genzai vốn là tác phẩm mình đánh giá rất cao gần đây, và chẳng có censorship hay giảm tránh bất kì điều gì, dù truyền tải chủ đề khá nhạy cảm, khó xem. Vì đặc tính của dự án cần phải như vậy. Trái lại, tác phẩm còn ra sức khuếch đại về vấn nạn b ạo l ực học đường qua hoạt hoạ đầy chi tiết, cảm xúc đến mức ám ảnh để mang lại cảm xúc tr ần tr ụi, nguyên thuỷ của nạn nhân. Và đây là điều mình hoàn toàn ủng hộ cũng như tán dương.
Nếu một tác phẩm trong 3 năm không xuất hiện tì vết gì thì nó thật sự chả có vấn đề nào đâu 
.
