Có cách nào để “hạ bệ” hoàn toàn Fullmetal Alchemist Brotherhood? Khuyết điểm của bảng xếp hạng myanimelist
Năm nay phải nói là 1 năm khá hype đối với anime, vực dậy sau những khó khăn từ hai năm trước, ngành công nghiệp đang có bước chuyển mình mạnh mẽ, cho ra những tác phẩm đầy chất lượng, đáng để khán giả mong chờ. Chỉ 2 mùa đầu năm thôi mà ta thấy trên bảng xếp hạng anime phổ biến nhất: MAL (myanimelist) đã có những tác phẩm lăm le chiếm ngôi đầu của FMAB. Trong đó đặc biệt là Kaguya-sama phần 3 nhờ vào màn tỏ tình đầy mãn nguyện mà đã vượt qua điểm số của những cái tên quen thuộc đang đứng top và bức phá ngoạn ngục trở thành bộ anime có điểm đánh giá cao nhất trên trang. Tuy nhiên, sau hơn 1 tháng, thì “đâu lại vào đấy”, Kaguya-sama s3 đã bị downvote xuống để có cùng số điểm với Fullmetal Alchemist và đang được xếp hạng 2. Với mùa thu 2022 sắp tới đầy bộ hype như Chainsaw man, Mob Psycho mùa 3, Spy x family part 2 thì “cuộc chiến” giành top đầu trên MAL sẽ tiếp tục diễn ra căng thẳng, và còn nhiều tranh cãi phía trước.
Là một người dùng MAL đã lâu, chuyện bộ FMAB bị vượt mặt cũng không phải là hiếm thấy đối với tôi, đã có những lần mà phần thứ n của Gintama, Monogatari series, hay Your name vươn lên vị trí dẫn đầu, thế nhưng chỉ sau vài tháng thì điểm số của những bộ trên lại bị tuột xuống và FMAB trở lại như chưa từng có gì xảy ra. Nhiều người chuyển sang đổ lỗi cho fans của Fullmetal Alchemist suốt ngày thích downvote, tức là cho điểm 1 những tác phẩm khác chỉ vì chúng đứng top đầu. FMAB gần như đã là 1 classic, được biết đến đến rộng rãi trong cộng đồng anime nên chuyện cố giữ cái danh hiệu top 1 đó cũng chẳng có ý nghĩa gì to lớn nữa rồi.
Thế nhưng câu hỏi mà tôi đặt ra là liệu rằng chỉ có duy nhất fans FMAB đi downvote bộ khác mà fans mấy bộ khác không downvote lại để “trả thù” à? Dĩ nhiên sao bao lần “thánh chiến” thì FMAB cũng bị người ta downvote từ 9.25 gì đó, lúc mà tôi mới biết trang MAL, đến giờ chỉ còn 9.13. Như các bạn thấy điểm của FMAB giảm, điểm của mấy bộ kia cũng giảm nhưng mấy bộ kia tại sao lại giảm đi nhiều hơn? Đó chỉ là do công thức tính điểm trung bình mà thôi.
Để tôi ví dụ 2 bộ đang đứng đầu hiện nay luôn đi cho trực quan. Cả 2 bộ Kaguya-sama s3 và FMAB hiện nay đều đang 9.13. Giả sử có cùng 1000 người downvote (cho điểm 1) cả 2 bộ thì sẽ có ảnh hưởng như thế nào?
– Kaguya s3 sẽ còn (9,13*300.000+1000)/301.000 = 9,10. Bởi vì có khoảng 300 nghìn người đã vote cho bộ này.
– Còn FMAB là (9,13*1.900.000+1000)/1.901.000 = 9,126 có thể làm tròn 9.13 xem như không đổi.
Ta thấy lợi thế của FMAB chỉ là độ phổ biến, có nhiều người vote hơn, cho nên khó bị downvote hơn mà thôi. Vì vậy để có thể “hạ bệ” được tác phẩm này trong thời gian lâu dài thì điều đầu tiên cần có đó chính là sự nổi tiếng, dĩ nhiên còn là chất lượng nữa để có được điểm cao. Tôi nghĩ ít nhất phải có hơn 1 triệu lượt vote cái đã. Một lý do nữa để FMAB có thứ hạng cao tới vậy là bởi vì tác phẩm này chỉ có 1 phần, 64 tập cho ta một cái kết đầy trọn vẹn, mãn nguyện. Việc một tác phẩm mới ra mắt vừa có độ phổ biến vừa có điểm cao hiện nay tôi nghĩ không phải là việc gì khó khăn cho lắm, bởi vì ngành công nghiệp vẫn còn đang phát triển và các studio anime ngày càng đẩy mạnh chất lượng sản xuất tốt hơn.
Thế nhưng vấn đề ở đây nằm ở việc chỉ có 1 phần và cái kết viên mãn của FMAB thì lại là việc rất hiếm đối với anime ngày nay. Thứ nhất là chia phần đến mức không những thành “season” mà còn “part” 1,2… như trường hợp của bộ anime Attack on titan bảo là “final season” phần cuối mà sau hai năm part 1, part 2 vẫn chưa kết thúc được. Việc chia phần nhiều như vậy, tôi cho rằng đã giảm lượng vote đáng kể của một bộ anime, khiến chúng dễ bị tác động bởi việc người ta downvote hơn mà thôi. Như chính bộ Kaguya phần một có đến gần 1 triệu lượt vote mà phần 3 giảm xuống chỉ còn 300k, nếu có 1 triệu vote mà có điểm số như mùa 3 thì giờ này vẫn có thể đứng đầu bảng xếp hạng là cái chắc. Thứ hai là việc mà một bộ anime hay rất có triển vọng chỉ chiếu được một phần nhỏ rồi nằm trong danh sách dài chờ phần tiếp theo, “nên đọc tiếp manga, light novel”, là chuyện đã quá thường tình như ăn cơm bữa, khán giả gần như đã quen thuộc và chấp nhận rồi. Bên cạnh đó, những tác phẩm original có lợi thế hơn những tác phẩm chuyển thể vì thường có thể kết thúc trong một phần được thì lại hay có kết tệ, bị người ta gọi là trainwreck. Hoặc do khả năng hạn hẹp của các studio vì các dự án original thì phải chịu sự mạo hiểm nhiều hơn là chuyển thể manga nổi tiếng có sẵn nên thời lượng hạn chế chỉ 1 mùa 12 tập, khó để mà khai thác hết tiềm năng như trong 64 tập của FMAB.
Tôi nghĩ cái kết cũng là 1 phần quan trọng trong bất kỳ tác phẩm nào, nếu không có một sự hài lòng thỏa mãn nhất định sau khi xem xong thì cho dù bộ anime có tuyệt vời đến cỡ nào đi chăng nữa cũng khó để mà tôi cho điểm 10 tuyệt đối được. Nhìn lại trong tài khoản MAL của mình, chỉ có hai bộ duy nhất chưa có cái kết chính thức mà tôi cho điểm 10 đó là Mushishi và Sangatsu no lion. Mushishi thì là bộ anime theo kiểu cốt truyện từng tập, mặc dù hành trình của Ginko chưa chấm dứt thực sự, nhưng sau khi mỗi tập kết thúc ta vẫn có thể xem là mạch truyện tác phẩm đã được hoàn thành. Còn đối với Sangatsu no lion, kết thúc phần 2, gần như mọi xung đột trong tác phẩm đã được giải quyết, nhân vật đều có những sự thay đổi, phát triển nhất định làm thỏa mãn người xem nên chỉ cần mở rộng thêm chủ đề nội dung từ đây mà thôi.
Xem ra để “hạ bệ” FMAB lâu dài chỉ còn cách duy nhất là phải downvote bộ này mà thôi, nhưng mà đây là 1 việc ngu ngốc, tôi cũng thích tác phẩm này thì tại sao lại phải làm như thế kia chứ?! Bây giờ tôi chẳng còn quan tâm gì việc bộ nào đứng top 1, top 2,.. trên MAL nữa rồi, bởi vì điểm số cũng không thể phản ánh chất lượng thực sự của tất cả những bộ anime. Công bằng mà nói thì cũng chẳng có bảng xếp hạng nào phản ánh đúng 100% chất lượng cả vì việc đánh giá một tác phẩm phần lớn là phạm trù của mỗi cá nhân. Thế nhưng, tôi vẫn nghĩ là nên có những thay đổi mà trang MAL cần phải áp dụng, đó là việc gộp nhiều phần của 1 bộ anime vào chung 1 mục. Việc này sẽ giúp triệt tiêu trình trạng 4,5 phần của Gintama chiếm nhiều chỗ trong top 10 và giúp gộp vote lại nhiều hơn để ít chịu ảnh hưởng của việc 1 số thành phần nhỏ “phá hoại” downvote. Tôi thấy trên trang xếp hạng phim nổi tiếng imdb cũng đã thực hiện việc trên từ rất lâu rồi đối với những tv series. Một số ý kiến cho rằng đối với những bộ anime có sự chênh lệch chất lượng lớn giữa phần đầu và phần sau như One punch man, The promised neverland thì 1 điểm số chung sao phản ánh sự đi xuống của chất lượng được? Để bù đắp cho việc đó thì trang imdb có hệ thống riêng để chấm điểm cho từng tập, nên không những từng phần mà thậm chí bạn có thể chỉ ra tập nào mà chất lượng cả 1 tác phẩm tv series đi xuống luôn nữa.
Hãy tạm gác qua những cuộc chiến căng thẳng giành giựt top đầu, có sự thật mà tôi nghĩ là quan trọng hơn mà nhiều người chưa nhận ra đó là bộ anime classic Gurren Lagann một thời từng đứng top 1 giờ đã bị tuột ra khỏi top 50 của mal bởi sự chiếm chỗ của vô số phần tiếp theo của những franchises nổi tiếng hiện nay, mùa a,b,c, part x,y,z rồi phiên bản movie bla bla. Bảng xếp hạng mal tuy không phản ánh chất lượng tác phẩm nhưng tôi nghĩ vẫn có vai trò lớn trong việc recommend cho những bạn newbie mới xem. Tưởng tượng rằng phần lớn những người xem anime đại chúng hiện nay không biết đến Gurren Lagann chỉ vì không nằm trong top 50 của mal thì sẽ là điều đáng buồn cho một tác phẩm tuyệt vời và tràn đầy cảm xúc đến như vậy.
Sau cùng thì một bảng xếp hạng anime tốt đối với tôi không cần phải hợp taste cá nhân mà phải có được sự đa dạng các thể loại, vừa có anime phù hợp số đông, vừa có anime nghệ thuật, vừa có tác phẩm mới nổi, vừa có những classic lâu đời. Bởi vì bất cứ thể loại anime nào cũng đáng để xem qua.
